In een vorige blogpost spraken we over PTSS of de posttraumatische stressstoornis. Deze stoornis kan optreden wanneer er een problematische verwerking is van een traumatische gebeurtenis. Maar wat indien iemand herhaaldelijk schadelijke gebeurtenissen meemaakt, gedurende zijn of haar gehele leven? In dat geval kan er sprake zijn van complex trauma of complexe PTSS.

De term ‘complex trauma’ is geen officiële diagnose in DSM-5 termen, maar kan wel ter verklaring van aanwezige psychiatrische problematiek gebruikt worden. We spreken van complex trauma wanneer er bij een persoon een breed scala aan symptomen zichtbaar is als reactie op vaak langdurige of meervoudige zeer ingrijpende gebeurtenissen. Denk bijvoorbeeld aan oorlogstraumatisering, beroepstraumatisering (bijv. hulpdiensten), maar ook aan traumatisering door herhaalde of langdurige seksuele, emotionele of lichamelijke mishandeling (bijv. incest, vernedering, huiselijk geweld, …). Deze traumatisering kan binnen intieme relaties gebeuren (bijv. ouder-kind of partners), maar ook hierbuiten (bijv. leeftijdsgenoten, onbekenden). De traumatisering kan al vroeg in de kindertijd optreden, later in het leven na een initieel stabiele jeugd of een combinatie van beiden. Vroege traumatisering en traumatisering binnen intieme relaties is daarbij het meest schadelijk voor iemands psychosociale ontwikkeling.

Bij complex trauma zien we in essentie traumasymptomen zoals deze ook bij de enkelvoudige PTSS voorkomen (zoals herbelevingen, vermijdingsgedrag, alertheid…), maar dan ingebed in -doorheen de tijd ontstane- diepgaande veranderingen en effecten op gebied van gedachten, gevoelens en gedragingen. Zo treden er door de herhaalde traumatisering vaak persoonlijkheidsveranderingen en identiteitsproblemen op, naast chronische problemen met emotieregulatie, het functioneren in sociale en liefdesrelaties en aandacht- en concentratiestoornissen. Bijgevolg zien we dan ook vaak een scala aan psychiatrische diagnoses optreden (depressies, angsten, eetstoornissen, verslavingen, persoonlijkheidsproblematiek, …) die allen teruggaan op de onderliggende traumatisering.

Stöfsel en Mooren (2010) hanteren de volgende criteria om van complex trauma te spreken:

De behandeling van complex trauma en de hierdoor resulterende meervoudige klachten is steeds een meersporenbeleid. Typische elementen zijn: psycho-educatie, zelfzorg (slaappatroon, dagstructuur, eten en drinken, …), emotieregulatietechnieken (ontspanning en afleiding, grouding, imaginatie, crisisplan, vaardigheidstraining, …) , traumaverwerking (rescripting, imaginaire exposure, EMDR, …), systeeminterventies (partnerrelatietherapie, gezinstherapie) en integratie (veerkracht, zelfbeeld, seksualiteit, hobbies en werk). Om deze redenen gaat het hier om gespecialiseerde, langdurige en gefaseerde behandelingen.

Voor deze tekst hebben wij ons op de volgende publicaties gebaseerd:

Stöfsel, M. & Moren, T. (2010). Complex trauma: diagnostiek en behandeling. Bohn Stafleu van Loghum, Houten
Stöfsel, M. & Mooren, T. (2017). Trauma en persoonlijkheidsproblematiek. Bohn Stafleu van Loghum, Houten